BOBO DOLL (HACI YATMAZ) DENEYİ

Albert Bandura 4 aralık 1925 yılında Kanada'da dünyaya gelmiştir. British Columbia Üniversitesi mühendislik bölümüne başlayan Bandura, psikolojiye merakının artmasıyla birlikte bölümünü değiştirerek psikoloji alanındaki kariyerine ilk adımını atmıştır.

Bandura “soysal öğrenme kuramını” ortaya atmış ve bu çerçevede birçok deney gerçekleştirmiştir. Bu deneylerden öne çıkanı ve bir o kadarda ürkütücü olanı Bobo Doll deneyidir. 3-6 yaş aralığında 36 kız ve 36 erkek çocukla gerçekleşen deneyde Albert Bandura öncelikle çocukları 2 gruba ayırmıştır.

Birinci gruptaki çocuklara bir yetişkinin Bobo Doll’a sergilediği şiddet içerikli davranışlar her çocuğa izletilir ve çocuklar tek tek Bobo Doll’un da içinde olduğu oyuncaklarla dolu odaya alınır. Çocuklar tarafından Bobo Doll’a sergilenen davranışları çift taraflı aynanın arkasından 2 araştırmacı birbirlerinden bağımsız olarak gözlemler ve derecelendirirler. İkinci gruptaki çocuklar çocuklar herhangi bir video izletilmeden odaya tek tek alınır ve gene birinci gruba yapıldığı gibi aynanın arkasından izlenir. Çocukların Bobo Doll’a karşı sergiledikleri davranışlar gayet nazik olur ve herhangi bir şiddet içermez.

Deneyin devamında çocuklar birinci ve ikinci grup şeklinde ayrı ayrı odaya alınırlar ve tekrar gözlemlenirler. Sergilenen davranışlar araştırmacıları şaşırtmaz. Birinci gruptaki çocuklardan neredeyse hepsi Bobo Doll’a birlikte şiddet gösterirler. Şiddeti temsil eden çekiç, silah, sopa vb. oyuncaklarla Bobo Doll’a hep birlikte saldırırlar ki bu da sosyal öğrenmeyi, yani Alber Bandura’nın teorisini sağlamlaştırarak kanıtlar. İkinci gruptaki çocuklar odaya alındığında ise Bobo Doll’a sergilenen ilk grubun tam aksi olur.

Hayatınızda hiç beyzbol oynamamış olsanız bile, biri size bir beyzbol sopası uzattığında ve eline bir top aldığında ne yapacağınızı, yani topa sopayla vurmanız gerektiğini bilirsiniz. Bunun nedeni, bizzat başkalarının bu eylemi gerçekleştirdiğini daha önceden gözlemlemenizdir. Bandura’ya göre şiddet de aynı şekilde gözlemlenen bir davranıştır, gözlemlenir ve öğrenilir.

Paylaş: